Gıda alerjisi ve intolerans nedir?

Alerji ve intolerans nedir?

Günümüzde beslenme hakkında bilinç arttıkça, hastalık ve şikayetlere neden olan birçok kavram ortaya çıkmaktadır. Bunlardan en belirgin olanı da gıda alerjisi ve intolerans kavramlarının ayırt edilebilmesidir. Birçok kişi bu konuya ilgi göstermekte ve bilinç düzeyi yükseldikçe de bazı gıdaların gerçekten vücutta rahatsızlık oluşturduğunu hissedebilmektedir. İkisi de benzer bulgu ve belirtilere yol açarken, aslında farklı kavramlardır. Gıda alerjileri bağışıklık sistemini üzerinden kişiye rahatsızlık oluştururken, gıda intoleransı (çölyak hastalığı hariç) sindirim sistemini üzerinde etkilidir.

Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’ne (CDCP) göre, gıda alerjileri, yetişkinlerin yaklaşık %2’sini, çocukların ise % 4-8’ini etkilemektedir. Ülkemizde de çocuklarda %2-4, erişkinlerde ise %1-2 düzeylerindedir. Besin alerjileri daha çok çocukluk yaşlarda başlar. Süt ve yumurta: <2yaş, balık: 1-2 yaş, meyve, sebze, deniz ürünleri 2 yaş üzeri çocuklarda başlar.

Gıda alerjisi nedir?

Gıda alerjisinde, bağışıklık sistemi allerjenleri zararlı patojenler olarak tanımlar; bağışıklık sistemi daha sonra İmmünoglobulin E (IgE) adı verilen antikorları üretir. Antikorlar, vücuttaki histamin gibi kimyasal maddeleri serbest bırakmalarına neden olan hücrelere yapışırlar. Belirtilerden dolayı bu kimyasallar sorumludur. Bu reaksiyonlar şikâyetlere neden olmaları nedeniyle önemlidir. Ailesinde en azından bir ebeveyni veya bir kardeşinde alerji öyküsü (alerjik rinit, astım, besin alerjisi veya egzema) olan bebeklerin yaşamlarının ilk 5-7 yılı içinde besin alerjisi ortaya çıkma riski %20 kadar yüksek olabilir.

Sık rastlanan gıda alerjenleri

• Süt
• Yumurta
• Balıklar
• Kabuklu deniz kabuklu deniz hayvanları
• Kuru yemişler (badem, ceviz, ceviz)
• Yer fıstığı
• Buğday
• Soya fasulyesi

Gıda alerjenlerinden kaçınma ve gıda alerji tepkisinin erken tanınması ve yönetimi, ciddi sağlık sonuçlarını önlemek için önemli önlemlerdir. Şiddetli rahatsızlıklar dışında, tıbbi ilaç tedavisi olarak anti-histaminikler, düşük doz steroid tedavisi ve immünoterapiler sıralanabilir. Bu tedavilerin yan etkileri mevcut olup uzun dönem kullanılarak şikâyetleri sadece baskılama amacı taşır, ortadan kaldırmazlar. Yan etkileri izlenmekte olup maliyetli tedavilerdir. Son yıllarda kullanılan biorezonans/biofeedback frekans terapileri de etkin olarak kullanılmakta ve Avrupada tedavi edici yöntem olarak tanıtılabilmektedir. Ayrıca fonksiyonel tıp uygulamaları da alerjen yükünün detoksifiye edilmesinde oldukça etkilidir.

Gıda intoleransı

Gıda intoleransı, belirli gıdalardaki bir maddeyi parçalayamadığınız zaman ortaya çıkan bir kimyasal tepkidir; bu, enzim eksikliği, gıda katkılarına karşı duyarlılık veya bazı gıdalarda doğal olarak bulunan bazı kimyasallara bağlı olabilir.

Rahatsızlığa sebep olan bazı gıdalar

• Süt ürünleri
• Yumurta
• Çikolata
• Monosodyum glutamat gibi lezzet arttırıcılar
• Gıda katkı maddeleri
• Çilek, narenciye ve domates
• Şarap

Bazen gıda alerjisi ve gıda intoleransı semptomlarını ayırt etmek zor olabilir. Genellikle bir gıda alerjisi ile belirtiler besimle temas sonrası kısa zamanda başlarken, intolerans için reaksiyon gelişmesi 12 ila 24 saat sürebilir. Gıda alerjisi durumunda yiyeceklerin en ufak miktarı bile bağışıklık sistemini tetikleyebilirken gıda intoleransında belli miktarda yiyecek tüketene kadar semptomlar ortaya çıkmayabilir. Bir gıda intoleransından farklı olarak, gıda alerjileri, ciddi reaksiyonlara, bazen de anafilaksi adı verilen tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyan hayatı tehdit eden reaksiyona neden olabilir.

Alerji şikayetleri

• Ağızda kaşınma veya şişme
• Sindirim sistemi sorunları, örneğin kusma, ishal, karın krampları ve ağrı
• Ürtiker veya egzama
• Boğaz sıkma ve nefes darlığı
• Kan basıncında düşüş

Gıda intoleransı semptomları genellikle hafiftir ve yaşamı tehdit etmez.

Gıda intoleransı semptomları

• Mide bulantısı
• Karın ağrısı
• Gaz, kramplar veya şişkinlik
• Kusma
• İshal
• Baş ağrısı
• Sinirlilik